Chứng khoán đang trở thành lĩnh vực đầu tư được nhiều người quan tâm. Bởi đây là công cụ tài chính có giá trị, có thể mua bán và nắm giữ như tiền. Nếu bạn đang muốn tham gia thị trường đầy tiềm năng này thì hãy tham khảo ngay những kiến thức cơ bản về các thuật ngữ trong đầu tư chứng khoán mà các nhà đầu tư F0 cần biết để giao dịch chứng khoán an toàn, sinh lời và tránh rủi ro.
Chứng khoán là gì?
Chứng khoán là một bằng chứng xác nhận quyền hợp pháp sở hữu tài sản hoặc phần vốn của công ty/tổ chức đã phát hành. Chứng khoán có thể là hình thức chứng chỉ, dữ liệu điện tử hay bút toán ghi sổ.
Chứng khoán bao gồm các loại tài sản phổ biến như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,…
Và một số loại tài sản khác như: Chứng quyền, Chứng quyền có bảo đảm, Quyền mua cổ phần, Chứng chỉ lưu ký, Chứng khoán phái sinh
Xem thêm: Tiền ảo là gì? Cách đầu tư, rủ ro và cách đào tiền ảo chuẩn nhất
Sàn chứng khoán là gì?
Sàn giao dịch chứng khoán là nền tảng giao dịch các loại chứng khoán hiện có trên thị trường. Nhà đầu tư có thể trao đổi, mua bán và chuyển nhượng các chứng khoán khác nhau tại đây.
- Sàn chứng khoán truyền thống: Người tham gia phải đến trực tiếp địa chỉ của sàn để theo dõi và mua bán các chứng khoán. Hình thức này ít được lựa chọn vì mất nhiều thời gian và chi phí để theo dõi tin tức cũng như cập nhật xu hướng biến động thị trường.
- Sàn chứng khoán trực tuyến: Đây là sàn chứng khoán áp dụng công nghệ hiện đại. Mọi thao tác đều được thực hiện online, đảm bảo quá trình đầu tư diễn ra nhanh chóng, chính xác nhất.
Top 3 sàn giao dịch chứng khoán uy tín tại Việt Nam mà bạn có thể tham khảo là:
- Sàn chứng khoán HoSE (Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh) với các mã chứng khoán VN30 – mã chỉ số cổ phiếu có giá trị nhất trên thị trường hiện nay.
- Sàn HNX (Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội) có uy tín cực kỳ cao, với hơn hơn 73 công ty thành viên tham gia
- Sàn Upcom là sàn chứng khoán online diễn ra giao dịch của những cổ phiếu, trái phiếu,…không đủ điều kiện niêm yết tại sàn HoSE và HNX.
Các thuật ngữ chứng khoán cơ bản
| Thuật ngữ | Giải thích |
| Cổ phần | Nguồn vốn của một doanh nghiệp được chia thành các phần bằng nhau. |
| Cổ phiếu | Chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu cổ phần. |
| Cổ phiếu phổ thông | Là loại cổ phiếu chứng nhận quyền được biểu quyết đối với các quyết định lớn của công ty và được hưởng cổ tức nhưng không cố định. |
| Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết | Là loại cổ phiếu có giá trị phiếu biểu quyết cao gấp nhiều lần so với cổ phiếu dạng phổ thông. |
| Cổ phiếu ưu đãi cổ tức | Là loại cổ phiếu xác định quyền được trả cổ tức cao hơn cổ phiếu phổ thông. |
| Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại | Là loại cổ phiếu xác định quyền được đơn vị phát hành hoàn vốn bất kỳ lúc nào theo yêu cầu hoặc theo các điều kiện được xác lập. |
| Cổ đông | Là những cá nhân/tập thể sở hữu cổ phiếu. |
| Cổ tức | Là khoản lợi nhuận được chia cho cổ đông hàng năm từ công ty cổ phần (gồm có cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu). |
| Cổ tức cố định | Phần lợi nhuận được chia cho cổ đông mà không cần phụ thuộc kết quả kinh doanh của công ty. |
| Cổ tức thưởng | Phần lợi nhuận được chia cho cổ đông phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. |
| Trái phiếu | Xác nhận nghĩa vụ trả nợ cho người mua của tổ chức phát hành. |
| Chứng chỉ quỹ | Được phát hành bởi quỹ đầu tư chứng khoán. |
| VN-Index | Chỉ số biến động các cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE. |
| HNX-Index | Chỉ số biến động các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX. |
| IPO | Phát hành chứng khoán lần đầu |
| Vốn hóa | Tổng giá trị cổ phần của các doanh nghiệp có niêm yết cổ phiếu |
| Thanh khoản | Mức độ nhanh chóng, dễ dàng trong việc mua bán chứng khoán. |
| Khối lượng giao dịch | Số cổ phiếu được giao dịch trong phiên. |
Các loại chứng khoán
Có 3 loại chứng khoán chính trên thế giới, gồm:
(1) Chứng khoán vốn
(2) Chứng khoán nợ
(3) Chứng khoán phái sinh
Cụ thể:
Chứng khoán vốn
Chứng khoán vốn phổ biến nhất là cổ phiếu phổ thông. Tức là cổ phiếu nhà đầu tư hay mua, giao dịch trên các sàn chứng khoán.
Vì chứng khoán vốn giống như là cổ phiếu, nên nó có vai trò và đặc điểm một cổ phiếu: được trả cổ tức nếu công ty có hoạt động kinh doanh tốt, được hưởng lợi từ việc bán chênh lệch giá , chứng khoán vốn cũng có quyền biểu quyết các hoạt động của công ty.
Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, giải thể thì cổ đông sẽ nhận lại các khoản tiền còn lại, khi doanh nghiệp thanh toán xong các khoản nợ.
Chứng khoán nợ
Chứng khoán nợ được biết đến phổ biến nhất là trái phiếu. Khi bạn sở hữu chứng khoán nợ, trái phiếu công ty, thể hiện bạn là chủ nợ của công ty.
Khi bạn sở hữu chứng khoán nợ, chính là xác lập tiền bạn cho công ty vay và công ty sẽ phải có trách nhiệm hoàn trả (trừ khi phá sản, không đủ tiền trả nợ). Chứng khoán nợ thể hiện số tiền bạn cho vay, lãi suất, kỳ hạn, gia hạn…
Chứng khoán nợ ngoài sản phẩm chính là trái phiếu còn có chứng chỉ tiền gửi (CD), chứng khoán được thế chấp.
Chứng khoán nợ sẽ được trả lãi định kỳ, bất chấp công ty có hoạt động tốt hay xấu. Và được ưu tiên thanh toán trước tiên trong trường hợp công ty phá sản.
Chứng khoán phái sinh
Đây là hình thức phức tạp hơn. Hiện tại, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có giao dịch chứng khoán phái sinh, và nó phụ thuộc giá vào chỉ số VN30. Nhưng đây cũng chỉ là 1 dạng của chứng khoán phái sinh. Bên cạnh đó còn có loại hợp đồng quyền chọn.
Quyền chọn thì có quyền chọn mua hoặc chọn bán. Ví dụ Cổ Phiếu X hiện có mức giá 60.000 đồng, và bạn dự đoán nó sẽ lên 70.000 đồng. Thay vì bỏ ra 60.000 đồng mua Cổ Phiếu X với kỳ vọng sẽ lãi 10.000 đồng. Thì bạn có thể đặt chi phí quyền chọn giả định 1.000 đồng. Bạn sẽ mua được 60 quyền mua Cổ Phiếu X, khi Cổ Phiếu X tăng giá lên 70.000 đồng, thì bạn sẽ lãi: 60 (cổ phiếu) X 10.000 đồng (lãi 10.000 đồng/cổ phiếu) – 60.000 đồng (chi phí mua quyền) = 440.000 đồng.
Nhưng ngược lại, chứng khoán phái sinh luôn phát sinh mức rủi ro cao hơn rất nhiều so với chứng khoán thường.
Xét về mức độ rủi ro giảm dần ta có: Chứng khoán phái sinh>Chứng khoán vốn – cổ phiếu>Chứng khoán nợ – trái phiếu
Cách lệnh giao dịch chứng khoán
Cách lệnh giao dịch chứng khoán
ATO – Lệnh giao dịch xác định giá mở cửa
ATO trong chứng khoán là gì? Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mốc giá mở cửa. Lệnh ATO được ưu tiên trước so với lệnh giới hạn trong khi khớp lệnh.
LO – Lệnh giới hạn
Là lệnh mua hoặc bán chứng khoán với mức giá xác định hoặc tốt hơn. Lệnh có hiệu lực tính từ khi được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến hết ngày giao dịch hoặc đến khi hủy bỏ lệnh
MP – Lệnh thị trường trên sàn HSX
Là lệnh mua/bán chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất/ giá mua cao nhất trên thị trường hiện có.
Lệnh thị trường trên sàn HNX
Lệnh mua tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường trong phiên khớp lệnh liên tục. Trong đó có 3 loại lệnh sau:
- Lệnh MAK: Là lệnh có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần, và phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy ngay sau khi khớp.
- Lệnh MOK: Là lệnh nếu không thực hiện toàn bộ thì sẽ bị hủy trên hệ thống ngay sau khi nhập.
- Lệnh MTL: Là lệnh thực hiện toàn bộ hoặc một phần, phần còn sẽ chuyển thành lệnh LO
Lệnh điều kiện (lệnh chờ)
Là lệnh giới hạn nhưng duy trì trong nhiều ngày cho đến khi lệnh được khớp hoặc hết thời gian lựa chọn khi đặt lệnh mà chưa được khớp.
ATC – Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh
ATC trong chứng khoán là gì? Là lệnh đặt mua hoặc bán cổ phiếu tại mức giá đóng cửa. Lệnh ATC được ưu tiên trước so với lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh.
PLO – Lệnh khớp lệnh sau giờ
Lệnh PLO là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Lệnh này sẽ không sửa hay hủy được
Margin chứng khoán là gì?
Margin hay đòn bẩy tài chính là việc bạn vay tiền của công ty chứng khoán để đầu tư. Khi dùng dịch vụ margin, có thể mua được nhiều cổ phiếu hơn so với việc chỉ dùng số vốn tự có. Đây là cơ hội để gia tăng nhanh lợi nhuận đầu tư nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Giải đáp các câu hỏi trong chứng khoán
Khi nào rút ngắn T+3 xuống T+2?
Từ ngày 29/8 sẽ rút ngắn chu kỳ thanh toán từ T+3 xuống T+2
Quy định mới này sẽ giúp rút ngắn chu kỳ thanh toán, giao dịch xuống còn 1 ngày và nhằm mục đích cải thiện thanh khoản thị trường chứng khoán.
Điểm chứng khoán là gì?
Điểm chứng khoán là số biểu thị cho sự tăng/giảm giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Ví dụ, HNX Index tăng 30 điểm có nghĩa là con số biểu thị sự tăng giá của nhóm cổ phiếu được niêm yết trên sàn chứng khoán HNX.
NAV chứng khoán là gì?
NAV (Net Asset Value) nghĩa là giá trị tài sản thuần. Chỉ số NAV là giá trị mỗi cổ phiếu của doanh nghiệp. NAV dùng để đánh giá giá trị tài sản công ty có tương xứng mức định giá hiện tại hay không.
Công thức tính NAV
NAV= (Tổng tài sản – Tổng nợ phải trả)/Tổng số cổ phiếu đang lưu hành
CE chứng khoán là gì?
Trong bảng điện chứng khoán: CE là viết tắt của Ceiling – Giá trần chứng khoán.
Giá trần chứng khoán là gì?
Mức giá cao nhất hay mức giá kịch trần mà bạn có thể đặt mua hoặc bán chứng khoán trong ngày.
F0 chứng khoán là gì?
F0 là nhóm nhà đầu tư (NĐT) mới xuất hiện từ đầu năm 2020 đến nay và có thể nói đây cũng chính là nhóm NĐT có vai trò quan trọng của thị trường chứng khoán (TTCK) trong thời điểm hiện tại.
Broker chứng khoán là gì?
Broker hay môi giới chứng khoán là gì? Họ là người tư vấn trực tiếp cho khách hàng trong đầu tư, mua bán cổ phiếu, chứng khoán hoặc giúp khách hàng thực hiện các giao dịch.
Ký quỹ chứng khoán là gì?
Giao dịch ký quỹ trong chứng khoán hay còn gọi là margin, là hình thức giao dịch mà NĐT vay tiền các công ty chứng khoán để mua cổ phiếu với lãi suất được quy định trước.
Hold trong chứng khoán là gì?
Hold trong chứng khoán là nắm giữ, nghĩa là một nhà đầu tư mua cổ phiếu (hoặc các loại chứng khoán khác) và nắm giữ chúng trong một thời gian dài mà không quan tâm biến động trên thị trường.
Nếu muốn tham gia vào đầu tư vào thị trường chứng khoán, các bạn cần nắm chắc toàn bộ các kiến thức có trong bài viết rồi mới tìm hiểu thêm các kiến thức nâng cao, phân tích kỹ thuật trong chứng khoán. Chúc các bạn thành công.
