Thế giới quan là gì?
Trước khi đi tìm hiểu về thế giới quan hay thế giới khách quan là gì, chúng ta hãy cùng phân tách và làm rõ thế giới là gì để hiểu một cách đầy đủ và trọn vẹn nhé.
Thế giới là trái đất, là tất cả sự sống trên đó, bao gồm cả các hoạt động, sinh hoạt, các giá trị vật chất, tinh thần và nền văn minh nhân loại. Theo triết học, thế giới là sự tổng thể của vũ trụ vật chất và thế giới bản thể học.
Từ sự đúc rút đó, khái niệm thế giới quan được hiểu là toàn bộ những quan niệm của con người về thế giới, bản thân, con người và vị trí, chỗ đứng của con người trong thế giới đó. Người ta dựa vào thế giới quan để định hướng toàn bộ cuộc sống của con người, áp dụng cho cả thực tiễn và hoạt động nhận thức thế giới của bản thân. Thế giới quan thể hiện được cái nhìn bao quát về thế giới nhưng nằm trong ý thức của mỗi chủ thể, mỗi con người.
Nguồn gốc của thế giới quan
Thế giới quan của mỗi cá nhân bắt nguồn từ những kiến thức nhân loại mà người đó tiếp thu, lĩnh hội được trong một giai đoạn lịch sử nhất định. Phạm vi của những kiến thức đó bao gồm cả: chính trị, xã hội học, kinh tế học, đạo đức hay khoa học…
Ngoài ra, thế giới khách quan còn xuất phát từ tình cảm và niềm tin. Tất cả các yếu tố này tổng hòa, liên kết với nhau để tạo thành một thể thống nhất, ảnh hưởng đến nhận thức và quyết định hành vi của con người.
Phân loại thế giới quan
Thế giới quan huyền thoại
Thế giới quan huyền thoại xuất hiện từ thời xã hội nguyên thủy còn sơ khai. Trải qua hàng nghìn năm thế giới quan huyền thoại được xây dựng nhằm phản ánh các kết quả nhận thức của con người về thế giới tự nhiên. Đặc điểm của thế giới quan này là sự thật và ảo, tinh thần và vật chất, lí trí và tín ngưỡng đan xen, hòa quyện với nhau. Nhằm biểu đạt những hiện tượng siêu nhiên ngoài tầm hiểu biết hay khám phá của con người.
Thế giới quan tôn giáo
Thế giới quan tôn giáo phản ánh hiện thực khách quan một cách hư ảo xuất hiện trong giai đoạn nhận thức về thế giới của con người còn rất sơ khai. Thế giới quan tôn giáo giải thích về thế giới dựa trên cơ sở thừa nhận sự sáng tạo của con người về các năng lực thần bí, siêu nhiên
Đặc điểm của loại thế giới quan này là niềm tin vào sự tồn tại và sức mạnh vô hạn của siêu nhiên hay thần thánh. Và con người hoàn toàn bất lực trước các năng lực đó. Vì vậy trong thế giới quan tôn giáo, con người chỉ là những kẻ phục tùng. Tuy nhiên, thế giới quan tôn giáo thể hiện khát vọng của con người qua hàng ngàn năm đó là sự giải thoát mọi khổ đau và dục vọng. Nhằm hướng đến thế giới lương thiện, bình đẳng và có phần thần thánh hóa. Chính điều này đã giúp cho thế giới quan tôn giáo tồn tại trong đời sống tinh thần ngày nay.
Thế giới quan triết học
Thế giới quan triết học ra đời khi trình độ nhận thức và tư duy của con người có bước phát triển cao hơn so với thế giới quan huyền thoại và tôn giáo.
Thế giới quan triết học được xây dựng dựa trên hệ thống lý luận, quy luật, phạm trù và thực tiễn. Không đơn giản chỉ là nói lên quan điểm của con người về thế giới, thế giới quan triết học còn nỗ lực tìm các giải thích, chứng minh tính đúng đắn của các quan điểm đó bằng lý luận, logic.
Mối quan hệ giữa thế giới quan và phương pháp luận triết học
Phương pháp luận trong triết học chính là lý luận về phương pháp, hệ thống bao gồm các quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo con người nhằm hướng tới việc tìm tòi, xây dựng và lựa chọn. Đồng thời, vận dụng phương pháp đó vào trong thực tiễn và nhận thức.
Thế giới quan và phương pháp luận triết học có mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ và hoàn thiện. Đây đều là những lý luận nền tảng cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin. Mối quan hệ này được phát biểu thành định nghĩa đó là sự kế thừa, phát triển tinh hóa chủ nghĩa duy vật cùng phép biện chứng trong lịch sử tư tưởng của nhân loại.
Trong đó, chủ nghĩa duy vật là chủ nghĩa duy vật biện chứng với tư cách là hạt nhân lý luận của thế giới quan. Việc đưa ra các quan điểm duy vật biện chứng về nguồn gốc, động lực hay những quy luật chung nhất nhằm chi phối sự vận động, phát triển của con người.
Hơn nữa, thế giới quan và phương pháp luận triết học cũng được xem là điều kiện tiên quyết để nghiên cứu hệ thống lý luận và vận dụng sáng tạo để giải quyết vấn đề đời sống, xã hội.
Hiện thực khách quan là gì?
Xét về thế giới quan, thuật ngữ hiện thực khách quan cũng không thể bỏ qua. Nó được dùng để chỉ các sự vật, hiện tượng ở trạng thái tồn tại độc lập với ý thức của con người. Đây là khía cạnh nhỏ hơn của hiện thực, bởi ở hiện thực sẽ bao gồm cả những vật thể tồn tại chủ quan.
Thế giới quan khoa học là gì?
Thế giới quan khoa học chính là một thế giới khách quan, mà ở đó hiện hữu độc lập hoàn toàn với con người, thế giới đó biến đổi chuyển theo quy luật nhân quả mà con người có tiềm năng sẽ dễ dàng nhận thấy. Thế giới quan khoa học thường nằm trong tất cả tư duy, cảm quan và cách xử thế của con người.
Có nhiều yếu tố để hình thành thế giới quan khoa học như:
- Quan điểm tôn giáo, chính trị, khoa học, triết học, đạo đức và thẩm mỹ.
- Quan điểm về mối quan hệ giữa quan hệ môi trường xung quanh với hình thức, mục tiêu và kết quả hoạt động…
- Các nguyên tắc về tiêu chuẩn đạo đức xã hội…
Vai trò của thế giới quan trong đời sống xã hội
Định hướng con người theo hướng tích cực
Thế giới quan đúng đắn, chuẩn chỉ cũng sẽ là la bàn để hướng con người đến với những hoạt động tích cực, lành mạnh. Không ngoa để nói rằng, thế giới quan là trụ cột trong tư tưởng của đạo đức, hình thành nhân cách, hành vi của mỗi con người.
Thế giới quan đúng sẽ giúp nhận thức đúng các quy luật vận động của sự vật, hiện tượng. Từ đó, giúp việc xác định mục tiêu, phương hướng hoạt động của con người trở nên chuẩn xác hơn.
Khi con người bị ảnh hưởng bởi thế giới quan không chính xác sẽ dẫn đến không thể xác định đúng những mối quan hệ xã hội và các quy luật của đối tượng. Kết quả là không xác định được mục tiêu, cách thức hay phương hướng hoạt động nên kết quả thực hiện sẽ không được như mong muốn.
Chi phối thực tiễn sâu sắc
Từ suy nghĩ, định hướng mang ý nghĩa tinh thần sẽ dẫn đến các hoạt động đúng đắn. Người hiểu đúng ý nghĩa trong cuộc sống của thế giới quan là người luôn có ý chí, nghị lực và quyết tâm để giúp bản thân và xã hội không ngừng tiến bộ.
Một cá nhân trong xã hội hiện đại có rất nhiều mối quan hệ khác nhau, đơn giản có, phức tạp có. Tính chủ động của con người trong cuộc sống cũng tự do phát triển và được tôn trọng hơn trước rất nhiều. Do đó mà vai trò của thế giới quan ngày càng được khẳng định rõ hơn nữa.
Nói tóm lại, việc hình thành thế giới quan ở mỗi cá nhân sẽ được coi là một chỉ tiêu cần thiết, giúp hình thành nhân cách toàn diện. Mong rằng qua chia sẻ trên sẽ giúp bạn có được kiến thức bổ ích, hiểu được thế giới quan là gì và vai trò của thế giới quan trong đời sống xã hội hiện nay.
