“Liệt vị” và “việt vị“ là hai từ thường dễ bị nhầm lẫn trong bộ môn bóng đá. Từ này dùng để chỉ lỗi vị trí của cầu thủ đang thi đấu trên sân. Vì có âm đọc gần giống nhau nên thường gây nhầm lẫn. Vậy, “Liệt vị” hay “việt vị“ mới là từ đúng?
Liệt vị hay việt vị?
Từ chính xác là Việt vị
Trong bóng đá, trọng tài thường bắt lỗi vị trí của các cầu thủ, gọi là “lỗi việt vị” hay “bắt việt vị”. Vì hai từ “việt” và “liệt” có âm đọc na ná như nhau, bình luận viên nói nhanh trên nền âm thanh sôi động của trận đấu nên người xem dễ bị nghe nhầm là “liệt vị”. Nhiều người cho rằng phải là “liệt vị” vì “liệt” là trong từ “tê liệt” (chỉ việc trọng tài phạt lỗi bắt dừng lại, cầu thủ không thể tiếp tục tấn công được nữa). Thậm chí, không ít người nghe thành “việc vị”
Liệt vị cũng không sai
Trong tiếng Hán có từ mang âm đọc Hán Việt là “liệt vị”. Tuy nhiên, ý nghĩa của từ liệt vị này khác hoàn toàn so với từ “việt vị” trong tiếng Việt. Từ “liệt vị” này đồng nghĩa với từ có âm đọc Hán Việt là “chư vị”. Đây là những đại từ nhân xưng thể hiện sắc thái trang trọng mà trong tiếng Việt của chúng ta có các từ mang nghĩa tương đương như “quý vị”, “các vị”, “các ngài”…
Tóm lại, từ sử dụng đúng trong tiếng Việt phải là “Việt vị”, mang nghĩa chỉ lỗi vị trí của cầu thủ khi đứng sai vị trí trong bộ môn bóng đá . “Liệt vị” chỉ là do nhầm lẫn về âm đọc mà thành.
Việt vị là gì?
Việt vị trong tiếng Anh là Offside. Lỗi việt vị là một lỗi thường gặp trong bóng đá. Đây là lỗi mà một cầu thủ bị sai vị trí đứng, vượt qua vị trí cho phép trên sân. Có thể hiểu đơn giản là bất cứ bộ phận nào như đầu, thân mình, chân đứng gần với đường biên ngang của phần sân đội bạn hơn bóng và cầu thủ của đối phương cuối cùng thứ 2 (không gồm cánh tay) thì gọi là vị trí việt vị.
Vị trí việt vị trong bóng đá đáp ứng các điều kiện sau:
- Cầu thủ đang đứng tại phần sân của đối phương
- Có ít hơn 2 cầu thủ của đội bạn đứng giữa cầu thủ đó và đường biên ngang cuối sân của đội đối phương
- Cầu thủ đó đang tham gia vào đường bóng
- Cầu thủ đó đang đứng ở hướng tấn công khung thành đội bạn
Với 3 điều kiện đầu tiên, thủ môn cũng được tính vào cầu thủ của đội đối phương, mặc dù thủ môn thường đứng ở vị trí thấp nhất gần khung thành nhưng ở sẽ có những thời điểm thủ môn không thuộc vào hai cầu thủ cuối cùng của đội bạn.
Mục đích xử phạt việt vị
Mục đích xử phạt việt vị liên quan đến việc hạn chế khả năng giành lợi thế của cầu thủ đội tấn công bằng cách đợi bóng trong trường hợp ở giữa cầu thủ này và khung thành chỉ có duy nhất thủ môn hoặc người hậu vệ cuối cùng của đội đối phương. Luật này nhằm đảm bảo tính liên tục, lối chơi đẹp, thúc đẩy sự phát triển chiến thuật cũng như đa dạng hóa lối chơi trong bóng đá.
Luật việt vị hiện đang góp phần tích cực vào việc phát hiện lỗi và đảm bảo tính công bằng trong các trận bóng mùa World Cup 2022. Luật này có thể tước đi những bàn thắng và gây ra những cảm xúc tiếc nuối cho các cổ động viên và người hâm mộ. Nhưng nó là một phần không thể thiếu để góp phần tăng tính công bằng trong bóng đá. Đây chính giá trị cốt lõi và những cung bậc cảm xúc thăng hoa mà bóng đá mang đến cho những fan hâm mộ trên toàn thế giới.
Luật việt vị mới nhất của Fifa 2022
Luật việt vị là luật XI trong Luật bóng đá được soạn thảo bởi FIFA, Đây là một trong những luật khó giải thích và khó thực thi chính xác của bộ môn bóng đá.
Theo điều chỉnh mới nhất vừa được FIFA cùng Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB) – thông qua ngày 28/7, “Cầu thủ nào rơi vào thế việt vị sẽ không thể nhận bóng hợp lệ trong bất kỳ trường hợp nào, ngay cả khi đối phương di chuyển và chạm vào bóng”.
Cách xác định Luật việt vị như thế nào?
Theo quy định của FIFA, cầu thủ bị cho là phạm lỗi việt vị nếu bóng được đưa về phía trước (về nửa sân đối phương), đồng thời không có cầu thủ nào của đội bạn đứng ngăn cách giữa cầu thủ này và thủ môn đối phương.
Khi ở tư thế việt vị, cầu thủ không được tính là hành vi phạm lỗi. Bản chất đó là thời điểm cầu thủ bất chợt đứng ở vị trí việt vị mà không nhận ra hoặc cố gắng chơi bóng. Đây được coi là hành vi ‘tích cực tham gia chơi bóng”.
Nếu cầu thủ rơi vào tình huống việt vị, trọng tài biên sẽ căng cờ báo lỗi. Khi đó, trọng tài chính sẽ cắt còi để dừng pha đi bóng lại.
Trọng tài biên
Trọng tài biên chịu trách nhiệm quan sát và bắt lỗi việt vị của các cầu thủ vì vị trí của họ đứng là dọc theo đường biên nên có góc nhìn thuận lợi và chính xác nhất để đưa ra những quyết định phất cờ báo việt vị. Khi cầu thủ bị căng cờ báo lỗi việt vị, hình phạt duy nhất là bóng được trả lại cho đối thủ để bắt đầu lại pha bóng dưới dạng quả đá phạt ở điểm việt vị cố định tại nửa sân của họ.
VAR
Lối đá và cách chơi bóng kỹ thuật với tốc độ ngày càng nhanh và tiến bộ của các cầu thủ thì có rất nhiều trường hợp vì tình huống bóng diễn ra quá nhanh và bất ngờ nên trọng tài biên có thể không kịp quan sát hoặc đưa ra những quyết định sai gây bất lợi cho cả trận đấu.
Để khắc phục điều này, công nghệ bắt việt vị VAR đã được sử dụng. Công nghệ này không chỉ hỗ trợ các trọng tài trong những tình huống việt vị mà còn hỗ trợ rất nhiều trong tất cả các tình huống bóng gây tranh cãi trong suốt thời gian diễn ra trận bóng. Giúp các trọng tài có thể đưa ra những quyết định chính xác và công tâm nhất.
Xử phạt lỗi việt vị như nào?
Tất cả các trường hợp cầu thủ vi phạm lỗi việt vị sẽ bị thổi phạt gián tiếp. Trọng tài biên sẽ là người phát hiện lỗi việt vị và phất cờ báo hiệu để trọng tài chính quyết định. Cầu thủ vi phạm bất kỳ lỗi việt vị nào, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi. Các trường hợp đã thổi phạt lỗi việt vị mà các cầu thủ vẫn ghi bàn vào lưới đối phương thì bàn thắng đó đều không được công nhận. Thủ môn hoặc một cầu thủ của đội đối phương sẽ được quyền phát bóng lên.
Cầu thủ không phạm lỗi việt vị khi nào?
Một cầu thủ đứng ở vị trí việt vị nhưng không phạm lỗi việt vị nếu anh ta không tham gia vào đường bóng. Hoặc cầu thủ đang đứng ở vị trí việt vị nhưng không bị phạt nếu thuộc 1 trong 3 trường hợp sau:
– Nhận bóng từ quả phạt góc.
– Nhận bóng từ quả ném biên.
– Nhận bóng từ quả phát bóng.
Cách phá bẫy việt vị
Phá bẫy việt vị là một trong những kỹ năng cực kỳ quan trọng trong bóng đá. Cách phá bẫy việt vị thành công là khi cầu thủ tiền đạo đứng cao hơn hậu vệ đối phương so với đường biên ngang. Khi đồng đội bắt đầu chuyền bóng, cầu thủ tiền đạo sử dụng tốc độ, vượt lên hậu vệ để nhận đường chuyền và ghi bàn. Phá bẫy việt vị thành công sẽ đem đến rất nhiều lợi thế. Tuy nhiên, đòi hỏi ở cầu thủ ở vị trí tiền đạo cần có sự nhạy bén và tốc độ.
Có 2 cách phá bẫy việt vị phổ biến là:
- Cách 1: Cầu thủ tấn công phải đứng trước hậu vệ đội đối phương so với đường biên ngang. Trước khi đồng đội chuyền bóng đến, cầu thủ tấn công phải chú ý quan sát thật nhanh để khi đồng đội vừa phát bóng lên, ngay lập tức cầu thủ tiền đạo phải chạy thật nhanh, vượt qua hậu vệ để nhận bóng và dứt điểm.
- Cách 2: Khi cầu thủ tấn công đã nhận thấy mình đang ở thế việt vị mà đồng đội chuyền bóng cự ly gần thì khi đó, cầu thủ tấn công này sẽ không nhận bóng mà ra tín hiệu cho đồng đội chuyền bóng kia tiếp tục chạy xuống và dứt điểm. Đây là một trong những cách phá bẫy việt vị rất hiệu quả, được sử dụng phổ biến nhất.
Luật việt vị có từ khi nào?
Luật việt vị ra đời từ cuối thế kỷ 18, khi các trường học ở Anh bắt đầu chơi bóng đá. Tuy nhiên, ở thời kỳ này luật việt vị dành cho sân bóng 11 người, sân 7 người, 5 người lại nghiêm ngặt hơn hiện nay rất nhiều.
Tính đến thời điểm năm 2022, FIFA đã thay đổi luật việt vị trong bóng đá khá nhiều lần:
- Năm 1848: Luật việt vị ra đời vơi quy tắc Cambridge hoàn chỉnh. Tuy nhiên luật lại quy định phải có ít nhất 4 cầu thủ đối phương đứng sau.
- Năm 1866: Luật việt vị mới cũng áp dụng quy tắc Cambridge. Số người được giảm xuống còn 3.
- Năm 1925: Luật việt vị đổi thành ít hơn 2 người và sử dụng cho tới bây giờ.
- Năm 2005: FIFA tiếp tục thay đổi luật việt vị. Cầu thủ đang ở vị trí việt vị nhưng được phép chạm bóng từ đường chuyền về hoặc cản phá của đối thủ. Khi đó trọng tài sẽ không thổi phạt việt vị.
- Năm 2013: Luật việt vị mới nhất được FIFA được thay đổi. Cầu thủ vẫn được phép chạm bóng khi đối thủ chuyền về. Tuy nhiên việc cản phá của đối thủ thì cầu thủ sẽ không được chạm bóng. Ngoài ra, cầu thủ đang ở thế việt vị có ý đồ cản trở hậu vệ đội bạn sẽ bị thổi phạt.
Hy vọng với những thông tin trên đây, bạn đọc yêu bóng đá đã có thể phân biệt được “liệt vị” hay “việt vị” mới là cách viết đúng, luật việt vị là gì, cách xử phạt ra sao. Từ đó, có được những khoảng thời gian thưởng thức các trận cầu đỉnh cao mãn nhãn.
